Duże nadzieje w nowym Prawie zamówień publicznych. Praktyka zweryfikuje

– To nie będzie prawda objawiona – powiedział odnosząc się do ustawy, która wejdzie w życie 1 stycznia 2021 roku, uczestniczący w debacie Hubert Nowak, prezes Urzędu Zamówień Publicznych. – W tej ustawie jest wiele nowych rozwiązań. Na dziś trudno przewidzieć, które zostaną dobrze zaadaptowane, które gorzej, a które się nie przyjmą – dodał prezes. Zapowiedział jednak, że kierowany przez niego urząd planuje ewaluację wprowadzanych rozwiązań. Po około półtora roku obowiązywania nowych przepisów odbędzie się spotkanie z branżą, podczas którego zostanie przedyskutowane to, co się udało, a co nie. – To co nie będzie działać, poprawimy – zapowiedział prezes UZP.

Wśród istotnych zmian, które wejdą w życie wraz z nowym rokiem zwrócił uwagę m.in. na wzmocnienie roli negocjacji. – Pokazujemy, że cały proces zakupowy powinien polegać na rozmowie, na wypracowaniu najlepszych rozwiązań dla zamawiającego i wykonawcy – mówił Hubert Nowak.

Podkreślił też, że wiele rozwiązań ma na celu wprowadzenie równowagi stron uczestniczących w zamówieniach, jak choćby obowiązek współpracy, w celu jak najlepszej realizacji zamówienia, czy katalog klauzul abuzywnych.

Ważna ewaluacja

– Szereg rozwiązań, zwłaszcza w zakresie równowagi stron, to zmiany idące w dobrym kierunku – ocenił Jan Styliński, prezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa. – Problemy w ostatnich latach wynikały przede wszystkim z dużego niezrównoważenia stron – zauważył. Wprawdzie trudno spodziewać się, że sytuacja diametralnie odmieni się wraz z wejściem przepisów w życie, ale – jak stwierdził, ustawa opiera się na „logice podniesienia kompetencji w procesie inwestycyjnym” i na dziś wydaje się, że przepisy mają szansę przełożyć się choćby na kulturę wykonywania umów.

– Dokonanie ewaluacji rozwiązań będzie kwestią istotną. Będzie wtedy łatwiej stwierdzić co zafunkcjonowało, a co nie – stwierdził prezes PZPB.

Możliwość, by po roku czy dwóch od wejścia wżycie przyjrzeć się temu jak przepisy funkcjonują będzie bardzo cenna – zgodziła się Barbara Dzieciuchowicz, prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa. Prezes OIGD zgadza się także co do ogólnej oceny przepisów: – Wiele rozwiązań to te, o które od lat zabiegaliśmy – powiedziała.

Ważne dla mniejszych firm

Z punktu widzenia organizacji, którą reprezentuje, jako korzystne oceniła wprowadzenie osobnej procedury dla zamówień poniżej progów unijnych. – Duża część firm zrzeszonych w OIGD startuje w przetargach samorządowych, gdzie jest sporo zadań poniżej progów unijnych – wskazała Barbara Dzieciuchowicz.

Z podobnych powodów, jako ważny przepis wskazała obowiązek częściowych płatności i zaliczek w kontraktach trwających krócej niż 12 miesięcy. Większość kontraktów samorządowych trwa krócej niż rok. Do tej pory ani zaliczki, ani płatności częściowe nie były tu praktykowane – stosowała je w zasadzie wyłącznie GDDKiA. – Nowe rozwiązanie pozwoli poprawić płynność średnich i mniejszych firm – oceniła Barbara Dzieciuchowicz.

Jako korzystne postrzega także przepisy dotyczące umów z podwykonawcami, które nie mogą być mniej korzystne od tych zawartych z wykonawcą generalnym, a także mówiące o waloryzacji. Ważne dla małych i średnich przedsiębiorców będzie także zwiększenie dostępności do odwołań w Krajowej Izbie Odwoławczej jak i możliwości zaskarżania jest orzeczeń do sądu. – Do tej pory mieliśmy o czynienia z zaporowymi kwotami. Nie wszystkich było stać, by złożyć skargę do sądu – mówiła Barbara Dzieciuchowicz.

Jak to się przełoży na umowy?

Na poprawę sytuacji firm małych i średnic zwróciła także uwagę Marita Szustak z Izby Gospodarczej Transportu Lądowego. – Małe przedsiębiorstwa były blokowane przez restrykcyjne zapisy umów, i wysokie wymagania udziału w przetargach dotyczące niezbędnych referencji czy kadry – mówiła.

Trudniej było im także spełnić wymogi finansowe. – Rynek finansowy jest bardzo sztywny. Małe i średnie firmy mają problemy z pozyskaniem gwarancji, ale i źródeł finansowania – wskazała.

Marita Szustak przyznała, że zmiana ustawy regulującej zamówienia publiczne była bardzo oczekiwana. – Kluczowe będzie to, jak nowe rozwiązania będą zaimplementowane do zapisów umów – powiedziała.
Na pozytywne zmiany w zakresie środków odwoławczych zwrócił uwagę Jarosław Sroka, partner z Kancelarii BSJP. Wskazał m.in. na zaproponowany trzyosobowy skład orzekający, czy utworzenie specjalnego sądu, który będzie rozpatrywał skargi na orzeczenia KIO. – Orzecznictwo będzie bardziej ujednolicone – wyraził nadzieję.

Za istotne uznał też wydłużenie terminu do złożenia skargi z 7 na 14 dni. – To wszystko jest pozytywne, zobaczymy co przyniesie praktyka – stwierdził Jarosław Sroka. – Turbulencje są normalne przy wejście każdego nowego przepisu – zaznaczył. W początkowym okresie musimy się więc liczyć ze sporami, ale z czasem linia orzecznicza się ukształtuje i stosowanie prawa będzie łatwiejsze.

Wątpliwości przedstawiciele kancelarii budzi zaproponowany w ustawie mechanizm mediacji. To ze względu na to, że ma nim być sąd polubowny przy Prokuratorii Skarbu Państwa, która reprezentuje interesy państwa w sporach sądowych. – Wstrzymajmy się tu z oceną – powiedział.

Łatwiejsze procedury

Nie będzie rewolucji w zakresie elektronicznej komunikacji, ale na pewnych zmianach mają szansę skorzystać także mniejsze podmioty. – W postępowaniach poniżej progu unijnego maili wykonawcy będą mogli korzystać z profilu zaufanego, bez konieczności podpisywania kwalifikowanym podpisem elektronicznym – wskazała Paulina Sawicka z kancelarii DWF. To, jak mówiła, ważne dla tych małych podmiotów, które nie korzystają ze wsparcia prawnego czy informatycznego.

To na co zwróciła uwagę to wyartykułowana po raz pierwszy w przepisach zasada efektywności zamówień. – Zamawiający ma dążyć do zapewnienia najlepszej jakości w stosunku do ceny. Ta efektywność powinna się odnosić do wszystkich działań, w tym do także do środków komunikacji elektronicznej – powiedziała.